Co gryzie Twojego konia? PASOŻYTY

Czynniki wpływające na stan zarażenia koni endopasożytami:

• stan zdrowia zwierząt,
• płeć,
• wiek,
• odporność osobnicza,
• warunki chowu i utrzymania,
• system wypasu,
• czynniki klimatyczne;

Objawy chorobowe mogące towarzyszące zarażeniu endopasożytami:

• Wychudzenie, 
• Morzyska, 
• Chroniczne biegunki, 
• Spadek odporności, 
• Perforacja jelita, 
• Stany zapalne narządów wewnętrznych, 
• Śmierć osobnika

Czynniki sprzyjające szerzeniu się inwazji w stajniach:

• Wysokie koszty leczenia, 
• Subkliniczny przebieg choroby, 
• Prosty cykl rozwojowy pasożytów, 
• Okołowiosenny szczyt jajeczkowania, 
• Żywotność larw w środowisku zewnętrznym, 
• Brak w pełni skutecznych preparatów na stadia larwalne pasożytów w śluzówce jelita, 
• Duże zagęszczenie zwierząt w chowie i hodowli wielkostadnej, 
• Rotacja zwierząt w stadzie 
• Zjawisko lekooporności i hypobiozy (wstrzymania larw w rozwoju)

Czynniki ograniczające szerzenie się inwazji w stajniach:
Odpowiednie warunki zoohigieniczne:

•  czyste pomieszczenia stajni, 
•  suche i gładkie ściany, 
•  stosowanie siatek na siano, 
•  odpowiednio przygotowane pastwiska: 
•  odpowiednia obsada pastwisk, 
•  wypas kwaterowy lub okresowa wymiana pastwisk, 
•  zabiegi agrotechniczne: melioracja terenu, koszenie niedojadów, wapnowanie, 
•  dostęp do świeżej i czystej wody,
•  codzienna wymiana ściółki,
•  dezynfekcja boksów,
•  usuwanie 2 razy w tygodniu kału z pastwiska,
•  obornik należy kompostować biotermicznie,
•  odrobaczanie koni co najmniej 2 razy w roku,
•  likwidacja zbiorników wodnych znajdujących się na pastwiskach,
•  usunięcie zbędnych skupisk krzewów z pastwisk.

Odrobaczanie:

• Kiedy?  Zwykle przed rozpoczęciem i po zakończeniu sezonu pastwiskowego;

• Czym? Najlepiej pastą podawaną doustnie za pomocą tubostrzykawki;

• Co potem? Należy przetrzymać konie w stajni lub na padoku przez ok. 36 godzin po zabiegu a następnie usunąć obornik, zdezynfekować boksy.

Najpowszechniejsze endopasożyty:

• Tasiemce (Anoplocephalidae) 

- Anoplocephala magna
- Anoplocephala perfoliata
- Paranoplocephala mamillana

• Gzy (Gasterophillus sp.) 

- Gasterophillus intestinalis, 

- G. haemorrhoidalis, 

- G. nasalis, 

- G. pecorum 

• Nicienie (Nematoda)

- Glista końska (Parascaris equorum)
- Węgorek koński (Strongyloides westeri)
- Owsik koński (Oxyuris equi)
- Słupkowce (Strongyloidae)

Charakterystyka wybranych pasożytów:

Słupkowce małe (Cyathostominae):

• Kształt tępo zakończonej pałeczki- stąd nazwa; 
• Zabarwienie od bladoróżowego do ciemno-czerwonego; 
• Samiec większy od samicy; 
• Długość ciała: 5-20mm; 
• Otwór gębowy otoczony dwoma rzędami listewek 
• Narząd kopulacyjny samców: torebka kopulacyjna, 
• 2 szczecinki kopulacyjne równej długości i narząd dodatkowy; w jego pobliżu- stek (cloaca); 
• Otwór płciowy samicy w tylnej części ciała;
• 2 jajniki przechodzące w macicę, krótki stożkowaty ogon
• U słupkowców małych jaja są owalne o przezroczystych skorupkach i wymiarach 71-143 x 36-75 nm. W momencie wydalenia z kałem zawierają blastomery. 
• Prosty cykl rozwojowy;
• Duża odporność larw bytujących w środowisku zewnętrznym (larwy L3- pod śniegiem do kilku tygodni),
• Zdolność migracji larw w środowisku,
• zjawisko HYPOBIOZY,
• Zarażenie tymi pasożytami jest jedną z przyczyn objawów morzyskowych u koni,
• Zjawisko nabywania odporności na zarażenie tymi pasożytami wraz z wiekiem koni.
• Zjawisko LEKOOPORNOŚCI,
• Ekstensywność zarażenia sięga 100%.

Słupkowce duże (Strongylinae):

• Tępo zakończone, pałeczkowate ciało, 
• Otwór gębowy otoczony dwoma rzędami listewek, 
• Na dnie torebki gębowej mogą znajdować się zęby, 
• Wymiary ciała w zależności od gatunku (14-45mm); samiec większy od samicy, 
• Otwór płciowy samicy położony w tylniej części ciała, 
• Samiec posiada torebkę kopulacyjną, dwie szczecinki kopulacyjne i narząd dodatkowy, 
• Jaja owalne o przezroczystych skorupkach
• Cykl rozwojowy wg schematu Cyathostominae (nie dotyczy słupkowców z rodziny trongylus) 
• Najbardziej patogenne są larwy Strongylus vulgaris, 
• Ekstensywność zarażenia na świecie- ponad 30% 

Glista końska (Parascaris equorum):

• Dobrze widoczny dymorfizm płciowy; 
• Koniec ciała samca zgięty w kierunku brzusznym, zaopatrzony w dwa wąskie skrzydełka boczne i brodawki w okolicy steku; 
• Samiec: 15-28cm dł, 4,5-5mm szer. 
• Samica: 18-37cm dł, 8-9mm szer. 
• Otwór płciowy samicy położony jest w przedniej części ciała.
• Cykl rozwojowy prosty, 
• Glista końska należy do nicieni żołądkowo-jelitowych, 
• Zarażenie bez względu na porę roku (stałe ilości jaj produkowanych przez samice), 
• Glistnica to ‘choroba stajenna’, występująca najczęściej u źrebiąt 

Owsik koński (Oxyuris equi):

•Dookoła otworu gębowego 6 warg,
•Samiec: 9-12mm dł., ciało zakończone rzekomą torebką kopulacyjną, posiada jedną szczecinkę kopulacyjną i liczne brodawki czuciowe,
•Samica: 24-157mm dł.,
•Jaja owalne, asymetryczne(czopek na jednym z biegunów); 85-90nm x 40-45nm
•Po kopulacji w jelicie grubym żywiciela samce giną, jaja są przylepiane do skóry wokół odbytu, tworząc szarozielone naloty, samice giną po złożeniu jaj, w jajach rozwijają się larwy; stadium inwazyjne osiągają w ciągu 2-7 dni, zarażenie przez połknięcie L3 wraz z paszą; w przewodzie pokarmowym larwy opuszczają skorupki i wnikają do błony śluzowej jelita ślepego i okrężnicy- tam linieją; w świetle jelit pasożyty dojrzewają płciowo.