Końskie ciekawostki- ANATOMIA

Zdjęcie pochodzi ze strony www

Jaki koń jest, każdy widzi

• Koń ma sanki. Tak nazywa się dolne krawędzie żuchwy, które układają się jak płozy sań.
• Głowa konia waży przeciętnie 16 kg.
• Uszy powinny być odpowiedniej wielkości, odpowiednio wykrojone. Ich nastawienie świadczy o nastroju konia. Nadmierna ruchliwość może świadczyć o nerwowości zwierzaka, nieruchomość o tym, że jest głuchy, a kładzenie ich po sobie o tym, że jest zły.
• Tęczówka oka koni z reguły jest brązowa / ciemnobrunatna. Jeśli widoczna jest biała część oka, nazywamy je "ludzkim okiem", a jeśli tęczówka jest w kolorze perłowym, mamy wtedy do czynienia z "rybim okiem". Są to tzw. wady piękności, czyli takie, które nie obniżają wartości użytkowej konia.

Ludzkie oko

• U koni występują dwie podstawowe wady zgryzu: karpiowata (szczęka górna dłuższa) i szczupacza (szczęka dolna dłuższa).
• U koni wyróżniamy trzy podstawowe kształty szyi: prosty, łabędzi i jeleni.
• Profile głowy występujące u koni: prosty, szczupaczy, garbonosy i owczy.
• Wcięcie siekiery to miejsce, w którym grzebień szyi przechodzi w kłąb (zaznacza się wyraźnie, gdy kłąb jest wysoki).
• Kłoda to inaczej tułów.
• Typy zadów występujących u koni (widok od tyłu): normalny, dachowaty, rozłupany.
• Typy zadów występujących u koni (widok z boku): normalny, prosty, spadzisty.
• Ogon- stanowi go 16-18 kręgów ogonowych. Składa się z dwóch części: rzepu (kręgi obrośnięte skórą) i kiści (długie włosy). Kiedyś koniom zimnokrwistym obcinano ogony, żeby uwidocznić ich zady. Zabieg ten nazywał się KURTYZOWANIEM. Obecnie kurtyzowanie jest zabronione.
• Koń jest przebudowany, gdy jego zad znajduje się wyżej niż kłąb. Jest to normalne zjawisko u młodych koni. Koń cybaty natomiast ma kłąb dużo wyżej usytuowany niż zad, wygląda trochę jak żyrafa.
• Pchnięcie lancą (kciuk proroka) to miejscowe zagłębienie w mięśniach. Może występować na zadzie lub na łopatce. Uważa się to za wadę piękności. 
• Piętno Mahometa to "krwista" plama na boku konia.

A co w środku?

• Koń nie ma obojczyka (podobnie jak inne czworonożne zwierzaki). Obojczyk służy głównie jako miejsce przyczepu mięśni odpowiedzialnych za podnoszenie kończyny przedniej do góry. Jest on silnie rozwinięty np. u ptaków.
• Kończyna przednia połączona jest z tułowiem tzw. mięśniozrostem.
• Koń ma 7 kręgów szyjnych, podobnie jak żyrafa i większość ssaków żyjących na ziemi (wyjątek to leniwiec). W części piersiowej kręgosłupa znajduje się 18 kręgów, w lędźwiowej 5-6, następnie mamy kość ogonową składającą się z 5-6 kręgów zrośniętych ze sobą oraz odcinek ogonowy.
• Koń chodzi na trzecim palcu, należy do rzędu nieparzystokopytnych.
• Koń nie może wymiotować (z trzech powodów: obecność żagielka podniebiennego, silne mięśnie okołowpustowe żołądka i ukośny wpust przełyku do żołądka).
• W obrębie głowy znajdują się worki powietrzne. Ich funkcja do dzisiaj nie została do końca wyjaśniona.
• Jelito ślepe to wielka komora fermentacyjna. Żyją tam mikroorganizmy odpowiedzialne za trawienie włókna. Może mieć ok. 1 m długości.
• Serce konia wykonuje 24-42 uderzenia w ciągu minuty. Waży średnio 4 kg, czyli ok. 0,7% masy ciała. Serce konia wyścigowego Eclipse miało masę 6,5 kg.
• Koń wykonuje 8-16 oddechów na minutę, a podczas normalnego wdechu wciąga 5-6 dm³ powietrza. Podczas jednego foule galopu koń wykonuje jeden oddech.
• Temperatura ciała zdrowego, dorosłego konia powinna wynosić 37,5-38,5ºC.
• Układ ustaleniowy to system mięśniowo- ścięgnowy, w którym praca mięśni zostaje zastąpiona przez więzadła i ścięgna (które ze względu na mniejsze unerwienie i unaczynienie dużo wolniej ulegają zmęczeniu). Dzięki niemu koń może spać na stojąco.
• Koń śpi ok. 2 - 4 godzin na dobę. Tylko w pozycji leżącej organizm konia może wejść w fazę głębokiego snu.
• Zęby stałe konia rosną przez całe życie. Można po nich rozpoznać wiek konia. Ich stan należy kontrolować co najmniej raz w roku (ze względu na nierównomierne ścieranie tworzą się ostre krawędzie). Ogier posiada 40 zębów stałych, a klacz 36/38 (z reguły u klaczy nie występują kły). U konia występują trzy pary siekaczy: cęgi, średniaki i okrajki, sześć przedtrzonowców i sześć trzonowców. Ponadto u koni mogą występować dodatkowe, tzw. wilcze zęby.
• Diastema to bezzębna krawędź szczęki i żuchwy.
• Wnęter to ogier, u którego jądra nie zstąpiły do worka mosznowego.
• Pot konia zawiera niewielkie ilości białka (ok. 0,7%), dlatego przy intensywnym wysiłku "koń się pieni". W każdym cm² skóry znajduje się ok. 100 porów potowych, 15 porów łojowych oraz setki receptorów nerwowych.

Co w trawie piszczy, czyli zmysły koni

• Słuch jest bardzo dobrze rozwinięty. Konie słyszą wysokie tony (niesłyszalne dla człowieka). Konie kawaleryjskie, które żyły w ciągłym hałasie, po kilku latach traciły słuch.
  Przed skokiem przez przeszkodę koń nastawia uszy do przodu aby odebrać echo tętentu odbitego od przeszkody, co pozwala mu skutecznie odmierzyć odległość.
• Wzrok. Źrebięta po urodzeniu nie potrafią oceniać wielkości i odległości od przedmiotów. Koń przy dobrej widoczności potrafi rozróżnić sylwetkę znajomego człowieka z odległości 0,5 km. Konie nie widzą (lub nie zwracają na nie uwagi) nieruchomych przedmiotów. To nie prawda, że koń nie widzi za zadem- koń nie widzi tego, co znajduje się za jego głową. Jeśli będzie miał obróconą głowę w lewo, nie będzie widział tego, co dzieje się z jego prawej strony. Konie najgorzej widzą o zmierzchu, ponieważ ich oko długo przyzwyczaja się do zmieniającego się natężenia światła (jest to także jedna z przyczyn, dla których konie boją się wchodzić do przyczepy). Natomiast w nocy koń widzi co najmniej dwukrotnie lepiej niż człowiek.
• Węch jest bardzo dobrze rozwinięty. Koń czuje zapachy z daleka i rozpoznaje inne konie po zapachu moczu i odchodów. Potrafi także rozpoznawać trujące rośliny po zapachu. Konie należą do zwierząt makrosomatycznych, czyli takich, które mają dużą ilość komórek węchowych (u konia jest ich ok. 200 milionów, a u człowieka ok. 8 milionów). Ogier może wyczuć klacz w rui z odległości 8 km. W środowisku zapylonym zwierzęta mogą tracić węch, co może przyczynić się do zmniejszenia popędu płciowego ogierów. Odruch Flehmana to podnoszenie przez konie górnej wargi do góry, gdy wyczują jakiś nowy zapach lub gdy ogier wyczuje zapach klaczy w rui.
• Smak. Konie to smakosze, preferują smak słodki.

• Dotyk. Włosy czuciowe dookoła pyska pełnią ważną rolę w zachowaniu równowagi i postrzeganiu najbliższego otoczenia. Nie wolno ich obcinać!!! 
• Równowaga. Zmysł jest rozwijany w ciągu treningu. Szczególnie ważna jest u koni pracujących pod jeźdźcem. Według praktyków odpowiednie zrównoważenie konia wierzchowego uzyskuje się po ok. 2 latach treningu.

A. Łukaszek